Türkçe İçin Büyük İnsan _ Agop Dilaçar

Ne yazık ki yeteri kadar tanımadığımız Türk dilinin nakkaşlarından Agop Dilaçar Atatürk’ün Türk kültürüne armağanıdır

Dilâçar soyadını ona veren Atatürk’tür

İkili ilk kez

Anadolu’dan uzakta bir yerde, Şam’da karşılaşır.

Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesine gönderilen

Kafkas cephesinde yaralanan Agop Martanyan gösterdiği yararlılıklardan ötürü madalya ile ödüllendirilir

Savaştaki çatışmaların durulduğu sırada Alman subaylara Türkçe öğretmeye başlar Yabancı subayların elindeki J. Németh’in "Türkische Grammatik"i Agop’un ilgisini çeker

Azınlık subaylarından kimisinin doğudaki cephenin gevşemesinden yararlanarak savaştan kaçması üzerine 

Agop’un da aralarında bulunduğu kimi subaylar Güney Cephesine sevkedilir

Mustafa Kemal’in komutasındaki 7. Ordu’nun karargâhına vardığında

Kafkas Cephesinden gelen onurlu bir asker olarak değil de "Casus" kuşkusuyla Mustafa Kemal’in karşısına çıkarılması asteğmen Agop’u üzer

Hakkındaki suçlamanın nedeni

Halep’teki tutsak bir İngiliz subayıyla İngilizce konuşmasıdır

Mustafa Kemal’in karşısına yanındaki süngülü bir erle çıkarıldığında üstünde bulunan "tabancası, ilmühaber" ve bir "kitap" kendisini getiren yüzbaşının elinde durmaktadır

Paşa şaka yollu sorar:
- Sen niye kaçmadın?
Agop birden sinirlenir:
- "Ben bu vatan için kan dökmüşüm, bu madalya sahte değil. Kafkas cephesinden kaçmayan, herhalde Şam sokaklarından kaçacak değildir! Emir buyurun süngüyü çıkarsınlar."

Mustafa Kemal Paşa, Agop’un yanındaki ere süngüsünü çıkarmasını söyler

Agop’un üstünden çıkanlar masanın üstüne konur

Agop’un yanındaki kitap Mustafa Kemal’in ilgisini çeker

Saatlerce süren bir sohbet başlar

Agop’un Türkçeye ilişkin açıklamaları ve kitabın Latin harfleriyle yazılmış olması

Mustafa Kemal’i etkiler

Türkçenin Latin harfleriyle yazılışını ilk kez görür

Agop Dilaçar Kimdir?

A. Dilaçar Mayıs 1895’te İstanbul’da doğdu. 

Babası Kayserili, annesi Yozgatlıdır. 

Aile İstanbul’a taşınır. 

Robert Kolej’den mezun olur. 

I. Dünya Savaşında Kafkas Cephesinde görev alır. 

Dünya Savaşı sonrası Robert Kolej’de İngilizce öğretmeni olarak çalışır

Ardından Beyrut’ta bir Ermeni okulunun müdürlüğünü yapar

Beyrut’ta Ermenice yayınlanan ilk gazete olan Luys’un yayın yönetmenliğini yapar

Sofya’da, eski Türk dili ve Uygurca dersleri verir. 

22 Eylül 1932’de Dolmabahçe Sarayı’nda, Atatürk’ün başkanlığında gerçekleştirilen Birinci Türk Dil Konferansı’na katılır

Daha sonra araştırmalarını

Türk Dil Kurumu’nda sürdürür

Kurumun çalışma kollarında batı dilleri başuzmanlığı yapmıştır

Türk Tarih Tezi ve Güneş Dil Teorisi çalışmalarına katılır

1936-1951 yılları arasında Ankara Üniversitesi’nde Dil-tarih ve Türkoloji dersleri verir

Latin harfleriyle yeni Türk alfabesi oluşturulması çalışmalarına baştan itibaren katılır

1942-1960 yılları arasında, Türk Ansiklopedisi’nin hazırlanması çalışmalarında başdanışmanlık yapar. 

Türk Dil Kurumu’ndaki dil çalışmalarını, ölümüne kadar sürdürür. 

Dilâçar, doğuştan kanbağıyla bağlı olmasa da bir Türk gibi yaşamış, yaşamı süresince Türk dili için çalışmış bir Türklükbilimciydi

O, adı saygıyla anılası bir yurttaş, saygıyla anılası bir dil devrimcisiydi

12 Eylül 1979 tarihinde İstanbul’da öldü.

ESERLERİ:
•Les bases Bio-Psychologiques de la Théorie Güneş Dil (Güneş Dil Teorisi'nin Biyopsikolojik Kökenleri) (1936)
•Azeri Türkçesi (1950)
•Batı Türkçesi (1953)
•Lehçelerin Yazılma Tarzı
•Türk Dil ve Lehçelerinin Tasnifi Meselesi (1954)
•Devlet Dili Olarak Türkçe (1962)
•Wilhelm Thomsen ve Orhon Yazıtlarının Çözülüşü (1963)
•Türk Diline Genel Bir Bakış (1964)
•Türkiye'de Dil Özleşmesi (1965)
•Dil, Diller ve Dilcilik (1968)
•Kutadgu Bilig İncelemesi (1972)
•Anadili İlkeleri ve Türkiye Dışındaki Uygulamalar (1978)

Not:

"Atatürk" soyadını kim buldu?

- 1980 sonrası çıkan asılsız bir iddia:
"Atatürk soyadını Agop Dilaçar buldu"

"Atatürk soyadını Agop Dilaçar mecliste teklif etti."

gibi bir sürü sosyal medya da asılsız iddialar dolaşıyor

Gerçek ise Dilaçar'ın TRT de 1979 Röportajında söylediği:
Atatürk soyadını Konya milletvekili Naim Hazım Onat buldu
Ve Ruşen Eşref Ünaydın de Mustafa Kemal'e götürüp önerdi.

Videoda da görüleceği üzere Agop Dilaçar'ın bile iddia etmediği söylemler günümüzde neden onun adına söyleniyor bilmiyorum 

TRT 1979 Agop Dilaçar (38 Saniye)