Denis Diderot _ Fransız Yazar ve Filozof _ Aydınlanma Çağı'nın En Önemli Kişiliği

Denis Diderot (5 Ekim 1713 - 31 Temmuz 1784), Fransız yazar ve filozof. Aydınlanma Çağı'nın en önemli kişiliklerinden biri. Toplumu eğitmek ve geliştirmek için tasarlanan ünlü Ansiklopedi'nin (Encyclopédie) baş editörüydü.

Onun önderliğinde Aydınlanma döneminde Batı Avrupa'da ülkeler arasında çekişmeler olsa da bilgi akışı yeni aydınların toplumlara kazandırılmasını sağlamıştır.

Ansiklopedi'nin 8-18 ciltleri, 1-7 ciltlerindeki bilgiler üzerine Kilise'den aldığı tepki ile yasa dışı olarak basılmış, Filozofça Düşünceler isimli yapıtı da mahkeme kararınca yakılmıştır.

Fransa'nın Champagne ilinin Langres kasabasında doğdu.

Diderot'nun babası bir bıçakçı idi.

Kendini manastıra kapayan kız kardeşi akli dengesini yitirip 28 yaşında öldü.

Her ne kadar babası onay vermese de, Diderot'nun ilk evliliği fakir bir insan olan Antoinette Champion ile oldu.

Diderot'nun bir diğer evliliği ise, 1755'te Sophie Volland ile gerçekleşti.

Volland diğer insanlar tarafından evde kalmış bir kadın olarak görülüyordu, ancak Diderot fikirlerinden bahsettiği ve içten bulduğu Volland'tan çok etkilenmişti.

Edebiyat alanında da birçok katkısı bulunan Diderot'nun başlıca özelliği romanları şekil ve içeriğinin yanı sıra, felsefi olarak da incelemesiydi. Romantizm akımının öncüsü ve hümanist olan Diderot; zengin kiliseler kontrolünde bir endüstri olarak gördüğü Hristiyanlık dinini reddetmiş ve birçok dincinin saldırılarına maruz kalmıştır.

Her ne kadar Ansiklopedi genel olarak elit kesim tarafından ilgiyle karşılanmış olsa da, kimi çevrelerde de tepki ile karşılandı.

Cizvitlerin eleştirileriyle karşı karşıya geldi.

Diderot 1784 yılında Fransa'da ölmüş, Saint-Roch Kilisesi'nin mezarlığına gömülmüştür.

Özlü Sözleri

* İnsan, hayatının dörtte üçünü yapamayacağı şeylerle geçirir.

* Yalanın faydası bir defa içindir, gerçeğin faydası ise sonsuz ve ölümsüz.

* İnsanı taş ya da kırık kalpli yapan bu dünyadan gidiyorum. Beni nereye gömerlerse gömsünler.

* Güler yüzle söylenen bir yalanı bir anda yuttuğumuz halde, acı gerçeği ancak damla damla yutarız.

* Felsefeye ilk adım inançsızlıktır.

* Aklımız tanrının bir hediyesi ise ve inancımız hakkında aynısını varsayarsak, tanrı bize uzlaşmayan, zıt iki hediye vermiştir demek.

* Adaletin aklını kaybettiği yerde felsefe susar…

* Büyük bir ormanda kayboldum ve önümü görmek için küçücük bir ışığım var. Orada yanıma biri gelir ve der ki: “Kardeşim, yolunu daha iyi bulmak için mumunu söndür.” O birisi bir ilahiyatçıdır.

* Arkadaşımın kusurları hakkında sadece kendisiyle konuşurum.

* Yanlış yola girdiğinde, hızlandıkça daha da kaybolursun.

* Bana bazı şeylerin aklımızı aştığını söyleseler de, bu, saçmalıklara inanmama yol açmaz. Hiç şüphem yok ki aklımızı aşan şeyler var; ama aklımıza aykırı olan herşeyi ve ona zıt düşen ne varsa, cesurca reddediyorum.

* İnsan bir şeyi menfaatine, karakterine, zevkine, ihtiraslarına göre ya şişirir, ya küçültür.

* Hoşumuza giden yalanları avuç dolusu yutarız da, acı gerçekleri yudum yudum içeriz.

* Yalnız iyilik yapmak yetmez, iyiliği incelikle de yapmak gerekir…

* Felsefe sadece gerçekle uğraştığı izlenimi verir ama belkide düşlemleri dile getirir, edebiyatsa sadece düşlemlerle uğraştığı izlenimini verir ama belkide doğruyu dile getirir.

Eserleri :

Sır Tutmayan Mücevherler

Gayrımeşru Oğul

Aile Babası

Rahibe

Kaderci Jacques

Rameau'nun Yeğeni

Aktörlük Hakkında Aykırı Düşünceler

Kocaman bir cilt oluşturan Mektuplar'ı ve bu arada özellikle kadın arkadaşı Sophie Volland'a yazdığı mektuplar da ilgi çekicidir.

Filozofça Düşünceler isimli yapıtı da mahkeme kararınca yakılmıştır.