Türkiye’nin Radyo İle Tanışması

 

Türkiye’de radyo yayıncılığı serüveni

İlk amatör çalışmaların ardından 1926 yılında Çankaya Köşküne sunulan bir ‘proje’yle somut bir hal alma yolunda ilk önemli adımını atar

Hayrettin Hayreden (Sağda)

Amatör telsiz meraklısı Hayrettin Hayreden (İlk İstanbul Radyosunun Müdürü)’in imalatı olan bir radyo

Atatürk Orman Çiftliği’nde test edilirken

Rus Radyosu’nun yayınıyla karşılaşılınca 

Mustafa Kemal Atatürk’ün yorumu şöyledir; 

"Efendiler… Bakın Propaganda Yapıyorlar…"

Kısa süre sonra Ankara ve İstanbul’da iki radyo istasyonu kurulmasına karar verilir. 

İstanbul Telsiz Telefon İstasyonu bugün Hasdal adı verilen bölgede

Yani Eyüp İlçesinin Osmaniye semtinde

Ankara Telsiz Telefon İstasyonu ise Babarahman’da kurulacaktır.
Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi İçişleri Bakanlığı ile 

8 Eylül 1926’da bir sözleşme imzalar

İstanbul’da 5 kW’lık verici Osmaniye’de

Birçok kaynağa göre deneme yayınlarının başlangıcı 

1 Mart 1927’dir

İlk düzenli yayınsa kimi kaynaklara göre 

1 Mayıs 1927’de başlamıştır
Bununla birlikte TRT’nin kabul ettiği ilk yayın tarihi 6 Mayıs 1927’dir

İstanbul Radyosu

Türkiye'nin en eski ve en büyük radyolarından biri

İlk yayınına İstanbul Radyosu adıyla

6 Mayıs 1927'de

Sirkeci'deki Büyük Postane binasının bodrum katında başladı

Eşref Şefik Atabey

“Alo Alo Muhterem Samiin! 

Burası İstanbul Telsiz Telefonu…”

Bu Türkiye’de İlk Radyo Yayını idi
İstanbul Radyosu adına Eşref Şefik yaptı.

Henüz kimsede radyo alıcısı bulunmadığından

Postane binasının kapısının üzerine yerleştirilen hoparlör yardımıyla

Her akşam yayın yapılmaya başlandı. 

Amaç, halkın radyo yayınlarını dinleyip tanıması

Kendi çevrelerine anlatarak radyo kavramının yayılmasını sağlamaktı

İş Bankası ve Anadolu Ajansı'nın 150 bin liralık sermayenin %70'ine sahip olması kaydıyla

Gümüşhane Milletvekili Cemal Hüsnü Taray, Falih Rıfkı Atay ve Sedat Nuri Bey tarafından 8 Eylül 1927 tarihinde "Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi" kuruldu

İlk İstanbul Radyosunda

Görev alanlardan bazıları

Arka sırada soldan sağa Udi Nevres Bey, Tamburi Refik Fersan, Ali Rıza Şengel, Mesut Cemil ve Selahattin Demircioğlu

Oturanlar soldan sağa 

Udi Hayriye Hanım, kanuni Vecihe Daryal

Kemençeci Ruşen Ferit Kam

İstanbul Radyosu'nun ilk naklen yayını

3 Şubat 1932'de [Atatürk'ün isteği ile Ayasofya Camii'nden Kadir Gecesi okunan Türkçe ezanla başlamış ve Mevlit'le devam etmiştir

1934 yılında Fenerbahçe stadından yapılan ilk naklen futbol maçı yayını bunlardan bazılarıdır

İlk yayınlar akşam saatleri yapılmakta ve 5 saatle sınırlıydı
Elektrik vs. giderlerin, halktan alınan yıllık 10 liralık aidatla karşılanamaması üzerine şirket zarara girdi

Hükümetin hatırı sayılır bir mali yardım yapmasına rağmen zararı devam eden şirketin

1936 yılında biten sözleşmesini hükümet yenilemeyince şirket

13 Haziran 1937'de yapılan genel kurulda kendini tasfiye etmeye karar verdi

İstanbul Radyosu

Bir devlet kurumu olan PTT'ye devredildi

Stüdyo ihtiyacını karşılamak için 1945'te İstanbul Radyoevi inşa edildi

Radyo yayıncılığı

Fiilen 1990'a, anayasal olarak 1993'e kadar devlet eliyle yürütüldü

1961 Anayasası'nın tanıdığı imkânla

1 Mayıs 1964 tarihinde

 "Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT)" kuruldu

Diğer radyo yayınları gibi İstanbul Radyosu da TRT şemsiyesi altına girdi

1993 yılındaki anayasa değişikliği ve 1994 yılında çıkarılan kanunla devlet tekeli kalktı ve özel yayıncılık devreye girdi

İlk çalışmaları
Türkiye'de ilk radyo yayın denemeleri 1921 yılında İstanbul'da başladı

Halka açık ilk radyo deneme yayını 19 Mart 1923 tarihinde Öğretmen Okulu'nun bodrumunda, davetliler ve basın huzurunda 

"Telsiz telefon tecrübeleri" adı altında gerçekleştirildi

Bu ilk yayın, İstanbul Üniversitesi'nde toplanan halk tarafından heyecanla dinlendi.
Cumhuriyetin ilanından iki yıl sonra

1925'te "Telsiz Tesisi Hakkında Kanun" yasası çıkarılarak, ülke genelinde bir telsiz şebekesi kurulması öngörüldü

Uluslararası açılan ihaleyi kazanan bir Fransız şirketi tarafından İstanbul ve Ankara'da telsiz telgraf vericileri yapımına başlandı

Bu tesisin 1927 yılında hizmete girmesiyle New York, Londra, Berlin, Viyana, Moskova ve Tahran'la bağlantı kuruldu

Daha sonra bu vericilere telsiz telefon yayını yapabilecek gerekli donanımların ilavesiyle radyo yayınları gerçekleştirildi.

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

Ayrıca bugünü 

Tüm yurtseverin unutamadığımız bir gün  

Üç fidanımız

Deniz Gezmiş

Yusuf Aslan

Hüseyin İnan 

Saygı ile anıyorum

Darağacına gönderildiklerinde Gezmiş ve Aslan 25

Hüseyin İnan ise 23 yaşındaydı. 

Hayatları boyunca hiç bir ölümlü şiddet olayına karışmamalarına rağmen üçü de "anayasal düzeni değiştirmeye teşebbüs"ten yargılanmış

Haklarında kalem kırılmıştı. 

İdam Sehbasına giderken son sözleri ise;

“Yaşasın Tam Bağımsız Türkiye! 

Kahrolsun Emperyalizm” olmuştu.

Tarık Başçıl  _   6 Mayıs 2025

Not: 

Kırmızı yazılı kelime gördüğünüzde tıklar iseniz

Sizi "Vikipedi" e yönlendirir

Onun hakkında daha fazla bilgiye ulaşmış olursunuz

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

Blog dan Daha Fazla 

Bilgiye Ulaşmak İçin

Aşağıdaki Link Adresine Tıklayabilirsiniz

https://xtarik.blogspot.com/